دارویی موثر برای ریزش اما با عوارض جدی
فیناستراید یکی از رایجترین داروهای درمان ریزش موی مردانه است؛ دارویی که سالها بهعنوان گزینهای مؤثر تجویز میشد. اما در کنار اثربخشی آن، نگرانیهای تازهای درباره ارتباط این دارو با مشکلات روانی از جمله افسردگی و افکار خودکشی مطرح شده و کارشناسان سلامت را وادار کرده است دوباره درباره ایمنی مصرف آن هشدار دهند.
برای بسیاری از مردان، نازکشدن تدریجی مو فقط یک تغییر ظاهری نیست. فیناستراید (Finasteride)، دارویی که سالها برای درمان ریزش موی مردانه تجویز شده، بهعنوان یکی از مؤثرترین گزینهها برای کنترل این مشکل شناخته میشود.
با این حال، نگرانیها درباره احتمال بروز افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی در برخی مصرفکنندگان فیناستراید در حال افزایش است.
امروز گفتوگوهای گستردهای میان مصرفکنندگان و متخصصان سلامت درباره پیامدهای احتمالی ادامه استفاده از این دارو در جریان است.
فیناستراید چگونه عمل میکند؟
فیناستراید برای درمان ریزش موی مردانه تجویز میشود و به حفظ مو و جلوگیری از نازکتر شدن و ریزش بیشتر آن کمک میکند.
یکی از عوامل اصلی ریزش موی مردانه، هورمون دیهیدروتستوسترون (DHT) است که بدن آن را با استفاده از تستوسترون تولید میکند. وقتی DHT به فولیکولهای مو متصل میشود، فرایندی به نام مینیاتوریزهشدن فولیکول را فعال میکند؛ در این حالت چرخه رشد مو کوتاهتر شده و تارهای مو بهتدریج نازکتر و ضعیفتر میشوند.
فیناستراید با مهار آنزیمی که تستوسترون را به دیهیدروتستوسترون (DHT) تبدیل میکند، سطح این هورمون را در بیشتر افراد مصرفکننده بین ۶۰ تا ۷۰ درصد کاهش میدهد.
فیناستراید در اواخر دهه ۱۹۹۰ تأیید شد و بهصورت قرص خوراکی یک میلیگرمی روزانه برای درمان ریزش موی مردانه تجویز میشود. این دارو برای درمان ریزش مو در زنان توصیه نمیشود.
تأثیر احتمالی فیناستراید بر سلامت روان
در راهنماهای درمانی استرالیا، تغییرات روانی هنوز بهعنوان عارضه قطعی مصرف فیناستراید ثبت نشدهاند.
دادههای کارآزماییهای اولیه فیناستراید نشانی از بروز مشکلات روانی نشان نمیدادند. با این حال، بررسیهای پس از عرضه دارو نشان دادهاند که برخی مصرفکنندگان افزایش افسردگی و افکار خودکشی را گزارش کردهاند.
از آنجا که این گزارشها بر اساس تجربه شخصی بیماران ارائه شده است، دستورالعملهای رسمی هنوز رابطهای قطعی بین مصرف دارو و مشکلات روانی تأیید نمیکنند.
اما در مه ۲۰۲۵، کمیته ایمنی سازمان دارویی اروپا (European Medicines Agency safety committee) اعلام کرد که بروز افکار خودکشی یکی از عوارض تأییدشده فیناستراید است. این نهاد همچنین هشدار میدهد که مصرف دارو میتواند با کاهش خلق و افزایش احتمال افسردگی همراه باشد.
در ایالات متحده نیز، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۲۰۲۵ اعلام کرد که فرم موضعی فیناستراید هم ممکن است بهطور مشابه با نسخه خوراکی، عوارض روانی ایجاد کند؛ از جمله افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی.
در صورت تأثیر فیناستراید بر سلامت روان، چه اقداماتی لازم است؟
اگر هنگام مصرف فیناستراید تغییرات غیرمعمول در خلقوخوی خود احساس کردید، بهتر است بهتنهایی با این وضعیت برخورد نکنید. احساس غم شدید، اضطراب یا ناپایداری احساسی میتواند نشانهای باشد که نیاز به مشاوره با پزشک دارد.
اگر علائم روانی خفیف باشند، پزشک ممکن است توصیه کند که مصرف دارو برای مدتی متوقف شود تا ببینیم وضعیت بهتر میشود یا خیر. همچنین ممکن است مصرف دارو ادامه یابد، اما همراه با مشاوره یا پشتیبانی باشد. اگر علائم شدیدتر باشند، بهسرعت باید مصرف دارو قطع شود و پزشک برای بررسی وضعیت مراجعه کنید.
قطع مصرف فیناستراید کاملاً ایمن است و معمولاً با خروج دارو از بدن، بیشتر عوارض کاهش مییابند. با این حال، در تعداد محدودی از مصرفکنندگان، برخی علائم ممکن است پایدارتر باشند. پس از توقف مصرف، سطح هورمونها بهتدریج به حالت طبیعی بازمیگردد و اثر دارو بر رشد مو نیز به مرور از بین میرود.
گزینههای درمانی جایگزین برای ریزش مو
ماینوکسیدیل موضعی (Topical minoxidil) یکی از جایگزینهای مؤثر و مبتنی بر شواهد برای درمان ریزش مو است. این دارو بدون نسخه عرضه میشود و میتوان آن را بهتنهایی یا همراه با روشهای دیگر مصرف کرد. هرچند ممکن است باعث تحریک پوست سر شود، اما اثربخشی آن بهطور گسترده ثابت شده است.
هرچند برخی گزارشها ارتباط ماینوکسیدیل با افسردگی و اضطراب را نشان دادهاند، اما به دلیل مصرف موضعی، احتمال بروز این عوارض بسیار کم است.
گزینه دیگر دوتاستراید (dutasteride) است، اما از آنجا که عملکرد مشابهی با فیناستراید دارد، ممکن است همان خطرات روانی را به همراه داشته باشد. بنابراین اگر فیناستراید برای فرد مناسب نباشد، استفاده از دوتاستراید نیز توصیه نمیشود.
