صحنهای باورنکردنی: موشهایی که خفاشهای در هوا را شکار میکنند!
وقتی صحبت از داستانهای ترسناک غیرمنتظره میشود، انسانها هرگز نمیتوانند از طبیعت در وحشتناکترین حالتش پیشی بگیرند. در آلمان، گزارشهایی منتشر شده که نشان میدهد موشهای صحرایی در نزدیکی محلهای زمستانخوابی خفاشها کمین میکنند، آنها را شکار کرده و از گوشتشان تغذیه میکنند.
پژوهشگرانی که یافتههای خود را از طریق مقالهای در نشریه Global Ecology and Conservation منتشر کردهاند، ابتدا امیدوار بودند که با یک «سناریوی استثنایی» روبهرو باشند؛ یعنی جمعیت کوچکی از موشها که فقط از خفاشها تغذیه میکنند. اما بررسیهای دقیقتر نشان داد که موشهای قهوهای با نام علمی Rattus norvegicus، به شکلی منظم و سیستماتیک، دو گونه از خفاشها به نامهای Myotis daubentonii و Myotis nattereri را شکار میکنند.
تحقیقات در طول چند سال انجام شد. نخستین مرحله در سال ۲۰۲۰ با استفاده از دوربینهای مادون قرمز در نزدیکی غار Segeberger Kalkberg، یکی از دو پناهگاه اصلی خفاشها در شمال آلمان، صورت گرفت. این مشاهدات که به مدت پنج هفته ادامه داشت، ۳۰ تلاش شکار و ۱۳ مورد شکار موفق خفاشها توسط موشها را ثبت کرد.
به گفته پژوهشگران، «بقایای دستکم ۵۲ خفاش در یک شکاف پیدا شد که نشان میداد تغذیه از خفاشها رفتاری مداوم بوده و احتمالاً نشانهای از ذخیره غذایی است، چرا که همه لاشهها بهطور کامل خورده نشده بودند.»
ویدیوهای ضبطشده نشان دادند که موشها از دو روش برای شکار استفاده میکنند: گاهی در حال پرواز به خفاشها حمله میکنند و گاهی در کمین محل فرودشان مینشینند. در هر دو حالت، موشها موقعیت خود را دقیق انتخاب کرده، ناگهان به جلو میجهند و با گاز گرفتن سریع، حیوان را میکشند. اگر حمله نخست مرگبار نباشد، موش خفاش را با پاهای جلوییاش نگه میدارد و ضربه دوم را وارد میکند.
عکسهای ثبتشده نیز نشان میدهند که موشهای قهوهای با وزنی چندین برابر بیشتر از خفاشها، به راحتی میتوانند آنها را از پا درآورند و حمل کنند.
در تحقیقات بعدی که بین سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ انجام شد، شواهد بیشتری از شکار خفاشها توسط موشها جمعآوری شد، از جمله انباری از لاشههای خفاش که در شکاف سنگی نزدیک غار Lüneburger Kalkberg یافت شد و پناهگاه مهم دیگری برای خفاشها است. نحوه چیدمان این لاشهها شباهت زیادی به انبار لاشههای کشفشده در Segeberger Kalkberg داشت، که به گفته محققان، نشاندهنده رفتار مشابه و تکرارشونده موشهای قهوهای است.
بر اساس این پژوهش، موشهای قهوهای به طور طبیعی شکارچی خفاشها نیستند، بلکه هر منبع غذایی در دسترس را مصرف میکنند. برای مثال، موشهای قهوهای که در نزدیکی بازارهای ماهی در ژاپن زندگی میکنند، رژیمی دارند که ۸۶ درصد آن از ماهی تشکیل شده است. این یافته نشان میدهد که هرچند خفاشها بخش اصلی رژیم غذایی موشها نیستند، اما میتوانند سهم قابلتوجهی از غذای آنها را تشکیل دهند.
اگر این روند ادامه پیدا کند، حملات موشها میتواند تهدیدی جدی برای جمعیت خفاشها باشد؛ حیواناتی که نقشهای مهمی در اکوسیستم ایفا میکنند، از جمله کنترل جمعیت حشرات، پراکندن بذر گیاهان و گردهافشانی.
پژوهشگران هشدار میدهند که این تعامل غیرمنتظره نه تنها برای خفاشها، بلکه برای انسانها نیز نگرانکننده است؛ زیرا هر دو گونه، یعنی خفاشها و موشها، ناقل انواع ویروسها و عوامل بیماریزا از جمله ویروس کرونا هستند. هرچند این پژوهش بهطور خاص به انتقال عوامل بیماریزا نپرداخته، اما تأکید کرده که چنین تعاملاتی میتواند زمینهساز «انتقال احتمالی پاتوژن بین دو مخزن بزرگ حیات وحش» شود.
