وقتی فاضلاب پیشرفته رومی هم حریف انگل‌ها نشد

با وجود سیستم‌های فاضلاب پیشرفته در قلعه‌های باستانی، سربازان روم باستان در دیوار هادریان با بحران‌های بهداشتی سختی دست‌وپنج نرم می‌کردند.

تحقیقات جدید که در نشریه Parasitology منتشر شده، نشان می‌دهد زندگی در مرزهای شمال غربی امپراتوری روم، برخلاف تصورات رایج درباره مهندسی دقیق آن‌ها، با آلودگی‌های انگلی شدیدی همراه بوده است. پژوهشگران دانشگاه‌های کمبریج و آکسفورد با بررسی رسوبات مجاری فاضلاب در منطقه ویندولاندا، متوجه شدند که سربازان به دست‌کم سه نوع انگل مختلف مبتلا بودند. این یافته‌ها ثابت می‌کند که داشتن یک شبکه فاضلاب پیشرفته لزوماً به معنای رعایت بهداشت نیست؛ چرا که مدفوع انسانی به راحتی مسیر خود را به غذا، نوشیدنی و دست‌های ساکنان قلعه پیدا می‌کرد. تصور کنید سربازانی که وظیفه حفاظت از امپراتوری را داشتند، مدام با گرفتگی‌های دردناک شکم و ضعف قوای جسمانی دست‌به‌گریبان بودند.

در جریان این مطالعات، تیم تحقیق ۵۰ نمونه از رسوبات یک مجرای فاضلاب ۹ متری را بررسی کردند. آمارها نشان می‌دهد ۲۸ درصد نمونه‌ها حاوی تخم کرم‌های حلقوی و شلاقی بودند. کرم‌های حلقوی طولی بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر دارند و کرم‌های شلاقی تا پنج سانتی‌متر رشد می‌کنند. علاوه بر این، ردپای تک‌یاخته میکروسکوپی Giardia نیز در این نمونه‌ها دیده شد که عامل اصلی شیوع اسهال و سوءتغذیه میان سربازان به شمار می‌رفت. دکتر ماریسا لجر، سرپرست این تحقیق، اشاره می‌کند که این سه نوع انگل باعث می‌شدند نیروهای نظامی به شدت ضعیف شوند و توانایی انجام وظایف سنگین خود را از دست بدهند.

شرایط بهداشتی در تابستان‌ها وخیم‌تر می‌شد؛ زیرا انگل Giardia در هوای گرم به شدت فعالیت کرده و سربازان را دچار کم‌آبی شدید و حالت تهوع می‌کرد. این اولین باری است که شواهدی از انگل G. duodenalis در سایت‌های باستان‌شناسی بریتانیا کشف می‌شود. اگرچه رومی‌ها احتمالاً از وجود این موجودات آگاه بودند، اما توانایی درمان قطعی آن‌ها را نداشتند. حضور این انگل‌ها نشان می‌دهد که فضا برای شیوع باکتری‌های خطرناک دیگری مثل Salmonella و Shigella نیز کاملاً مهیا بوده است. پروفسور آدریان اسمیت از آزمایشگاه آکسفورد معتقد است که مطالعه این انگل‌های باستانی به ما کمک می‌کند تا نحوه تغییر پاتوژن‌ها و سبک زندگی نیاکانمان را بهتر درک کنیم. این کشف، تصویر رمانتیک از قلعه‌های رومی را با واقعیتی آلوده و دشوار جایگزین می‌کند و نشان می‌دهد که حتی با وجود حمام‌های عمومی و مجاری دفع پسماند، زندگی در مرزهای امپراتوری فاصله زیادی با استانداردهای سلامتی داشت.