برترین اختراعات و کشفیات ایرانیان باستان که مفهوم نوآوری را در دنیا تغییر دادند

یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان در سرزمین پارس‌ها یا همان ایران باستان شکل گرفته است. در آن زمان، زندگی گروهی موجب شد مردم ایده‌های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند، کیفیت زندگی‌شان را بهتر کنند و همچنین بتوانند برای نخستین‌بار چیزهای زیادی را کشف کنند. اگرچه ممکن است ما امروزه اکتشافات ایرانیان را بخشی عادی از زندگی‌مان بدانیم، اما آن‌ها بسیاری از مشکلات انسان‌ها را برطرف کردند و باعث پیشرفت جامعه در بسیاری از حوزه‌ها شدند. در این مقاله می‌خواهیم شما را با ۱۰ مورد از این ابداعات آشنا کنیم که تاثیر قابل توجهی بر زندگی ما و مردم جهان گذاشتند.

۱۰- بازی چوگان

این بازی برای اولین‌بار حدود ۶۰۰ سال پیش از میلاد در ایران ابداع شد که اولین ورزش تیمی جهان است. در حقیقت، چوگان در زمان هخامنشیان تمرینی برای بهبود عملکرد سربازان بود، اما در دوره اشکانیان بسیار محبوب شد و سرانجام به دلیل روابط ایران با سایر کشورها و مهاجرت مردم، در طول سطلنت سلسله ساسانیان به یک ورزش جهانی تبدیل گردید. این بازی در ایران باستان دو نوع داشت: یکی بدون اسب برای کودکان و دیگری با اسب برای جوانان. البته چوگان از همان اول قوانین خاص خود را داشته و بازیکنان در آن باید توپ را هدایت کنند که این مهم‌ترین تفاوتش در مقایسه با سایر ورزش‌های تاریخی مانند کُشتی یا دو و میدانی محسوب می‌شود.

۹- بازار

بازارها در ایران همیشه مراکز خریدی بوده‌اند که در نزدیکی دروازه‌های شهر، مساجد جامع و میدان‌های اصلی قرار داشته‌اند. آن‌ها خیابان‌های عریض را به هم متصل کرده و مکان‌های مختلف شهر را به یکدیگر نزدیک می‌کردند. بازارها معمولا بزرگ‌تر می‌شدند و فضاها و بناهای جدیدی مانند مساجد، کارگاه‌ها، حمام‌های سنتی، قهوه‌خانه‌ها و سایر اماکن عمومی در کنار آن‌ها به‌وجود می‌آمدند. امروزه، اختصاص دادن مکانی برای خرید اجناس مختلف ایده‌ای نو به نظر می‌آید، در حالی که این کار برای اولین‌بار ۴۰۰۰ سال پیش در اصفهان انجام شده است. میدان نقش جهان اولین مرکز تجاری-تفریحی در جهان به شمار می‌رود که در نوع خود بی‌نظیر است.

۸- روش‌های پزشکی مدرن

ابن سینا، پزشک، منجم و فیلسوف ایرانی دوران طلایی اسلام (قرن هشتم تا سیزدهم) بود. شهرت او محدود به ایران نیست، بلکه در جهان شناخته شده است و مردم اروپا او را با نام Avicenna می‌شناسند. این دانشمند ایرانی در سن ۱۸ سالگی تجربیات زیادی به عنوان پزشک کسب کرد و به در ادامه مهم‌ترین آثار خود از جمله دایره‌المعارف پزشکی، کتاب شفا و قانون در طب را نوشت. این روش‌های پزشکی قطعا شگفت‌انگیز کشفیات ایرانیان در آن زمان بودند.

۷- گیتار (لوت)

نظرات گوناگونی درباره تاریخچه گیتار وجود دارد. بعضی از افراد باور دارند که این ساز در مصر اختراع شده است. برخی دیگر فکر می‌کنند رومی‌ها گیتار را به اسپانیا برده‌اند و عده‌ای نیز معتقدند این ابزار موسقی از کیتارای (Cithara) یونانی-آشوری الهام گرفته شده است. با این وجود، سیستم گیتار نتیجه تکامل ابزاری چوبی به نام لوت (Lut) است که سیم‌هایی روی آن قرار گرفته‌اند. زریاب دارابگری (Zaryab Darabgari) کسی بود که لوت را به اندلس برد و از آن زمان به بعد در اسپانیا و سایر نقاط اروپا مورد استفاده قرار گرفت. ناگفته نماند که کلمه “گیتار” فارسی بوده و به معنای سیم است.

۶- قنات

قنات نام سیستم مدیریت آب‌های زیرزمینی در ایران است. این سیستم از یک تونل زیرزمینی افقی تشکیل شده است که به یک چاه اصلی متصل می‌شود. همچنین تعدادی کانال عمودی نیز در آن وجود دارند که آب را به بالای زمین هدایت می‌کنند. از قنات می‌توان برای آبیاری یا کارهای دیگر استفاده کرد. این سیستم پیش از دوران هخامنشیان و برای نخستین‌بار در یزد ابداع شد. با توجه به اینکه آب‌وهوای این شهر خشک بوده و در بیابان واقع شده است، مردم محلی قنات‌ها را برای حل این مشکل ایجاد کردند. امروزه، این راه‌آب به عنوان یکی از برترین ابداعات تمدن ایرانی شناخته می‌شود.

۵- اسید سولفوریک

زکریای رازی (۸۶۵-۹۲۵ میلادی)، دانشمند معروف ایرانی، برای اولین‌بار اسید سولفوریک و الکل را کشف کرد. او در یکی از آزمایشات خود، توانست از طریق تقطیر خشک مواد معدنی با سولفات آهن و مس، اسید مذکور را تولید کند. بعدها، شیمی‌دانان اروپایی پس از ترجمه متون رازی، همین آزمایش را انجام دادند. امروزه، این ماده شیمیایی در چیزهای مختلفی همچون تمیزکننده لوله‌ها، الکترولیت در باتری‌های سرب-اسیدی و پوشاک استفاده می‌شود.

۴- جبر

محمدبن موسی خوارزمی، دانشمند قدیمی ایرانی، بین سال‌های ۷۵۰ تا ۸۵۰ میلادی در بغداد زندگی می‌کرد. او ریاضیدان، ستاره‌شناس و جغرافیدان در دوران خلافت عباسی بود. خوارزمی به دلیل ابداع برخی مفاهیم ریاضی و آموزش آن‌ها به عنوان یک شاخه درسی مجزا به نام جبر، شناخته شده است. همچنین کلمات جبر یا الگوریتم برگرفته از نام این دانشمند هستند. بی‌تردید جبر یکی از مهم‌ترین ابداعات ایرانی‌ها محسوب می‌شود.

۳- یخچال

ایرانیان باستان مخترع اولین یخچال در جهان بودند که قطعا یکی از بزرگ‌ترین اختراعات آن‌ها به شمار می‌رود. البته یخچال‌های ایرانی برقی و دارای موتور نبودند، اما ایده آن از همان دوران به‌وجود آمد. در حقیقت، کلمه یخچال به معنای گودال یخ است. این سازه‌ها ساختاری تخم‌مرغی شکل مانند تپه‌های کوچک داشتند که از آجرهای خشتی ساخته می‌شدند و ایرانیان یخ و مواد خوراکی‌شان را داخل آن‌ها ذخیره می‌کردند.

۲- خدمات پستی

نهاد ارائه‌دهنده چنین خدماتی در ایران باستان، چاپارخانه نام داشت. کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی ایران، اولین فردی بود که این مرکز را تاسیس کرد تا راهی برای ارتباط با سایر مناطق کشور ایجاد شود. بعدها، داریوش کبیر، پادشاه بعدی هخامنشی، این مرکز را بیشتر توسعه داد. او ایستگاه‌های پستی را در امتداد جاده‌ای به طول ۲۵۰۰ کیلومتر در سراسر امپراتوری‌اش ساخت. همچنین به اسب‌سوارانی که مسئولیت دریافت یا تحویل مرسولات پستی را بر عهده داشتند، چاپار می‌گفتند.

۱- حقوق بشر

یکی از بهترین کارهای ایرانیان باستان، پایه‌گذاری حقوق اساسی است که یک انسان می‌تواند در جامعه داشته باشد. ممکن است نام منشور کوروش که به عنوان نخستین مرجع حقوق بشر شناخته می‌شود را شنیده باشید. این منشور برای اولین‌بار در سال ۱۸۷۹ در بابل (عراق فعلی) کشف شد. باستان‌شناسان پس از تحقیقات فراوان متوجه شدند که این استوانه متعلق به کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی ایران است. او ایده‌های عادلانه خود را در قالب مجموعه‌ای از حقوق تعریف کرد و دستور داد آن‌ها را در سال ۵۳۴ پیش از میلاد به خط میخی اکدی روی یک استوانه گلی حک کنند. نکته جالب این است که قدمت این شیء به ۱۷۰۰ سال پیش از مگنا کارتا (منشور کبیر) بازمی‌گردد. امروزه، منشور حقوق بشر کوروش در موزه بریتانیا در لندن نگهداری می‌شود و قابل مشاهده است.